Προετοιμάστε τα κομμάτια των φρούτων σε ασκορβικό οξύ, κιτρικό οξύ, χυμό λεμονιού ή μίγμα μεταμπισουλφίτ.
Όταν ξεραθούν αφήστε τα φρούτα σε αυτή την κατάσταση 4 με 10 ημέρες πριν τα πακετάρετε για αποθήκευση.
Δίσκοι ξήρανσης
Οι δίσκοι ξήρανσης μπορούν να είναι απλοί ή σύνθετοι, αγορασμένοι ή φτιαχτοί. Η καλή κυκλοφορία του αέρα, χωρίς αντίδραση μεταξύ της τροφής και των δίσκων είναι η πολύ σημαντική. Δείτε το άρθρο ξήρανσης λαχανικών για συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με την επιλογή και την τοποθέτηση των δίσκων ξήρανσης.
Επιλογή και προ επεξεργασία των φρούτων.
Επιλέξτε φρέσκα και τελείως ώριμα φρούτα. Στα άγουρα φρούτα λείπει η γεύση και το χρώμα τους.
Τα υπερώριμα φρούτα μπορεί να είναι σκληρά και ινώδη ή μαλακά και νερουλά. Η ξήρανση δεν καλυτερεύει την ποιότητα της τροφής.
Πλύνετε πολύ καλά τα φρούτα για να αφαιρέσετε τη βρωμιά ή υπολείμματα από ψεκασμούς. Τακτοποιήστε και αφαιρέστε τα φρούτα που δείχνουν αλλοίωση, μελανιές ή κηλίδες. Τέτοιες ατέλειες μπορεί να επηρεάσουν όλα τα τρόφιμα που θα ξηράνετε.
Η προ εξεργασία των φρούτων πριν την ξήρανσή τους συστήνεται πάρα πολύ.
Η προ εξεργασία βοηθάει στο να κρατήσουν τα φρούτα το χρώμα τους χωρίς να μαυρίσουν κατά την διάρκεια της ξήρανσης και της αποθήκευσης και επιταχύνει την ξήρανση των φρούτων με σκληρή φλούδα, όπως τα σταφύλια και τα κεράσια. Μελέτες ερευνών έχουν δείξει ότι η προ εξεργασία με διάλυμα όξινο ή μεταμπισουλφίτ, αυξάνει τη καταστροφή των επικίνδυνων βακτηρίων (κολοβακτηρίδια, σαλμονέλα, λιστέρια), κατά την διάρκεια της ξήρανσης. Διάφορες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν.
Προ επεξεργασία με ασκορβικό οξύ
Το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) είναι ένα αντιοξειδωτικό που διατηρεί τα φρούτα από το μαύρισμα και αυξάνει την καταστροφή των βακτηρίων κατά την διάρκεια της ξήρανσης.
Καθαρούς κρυστάλλους μπορείτε να βρείτε συνήθως στα φαρμακεία.
Ανακατέψτε 2 ½ κουταλιές σούπας (34 γραμμάρια) από κρυστάλλους καθαρού ασκορβικού οξέως σε 1 λίτρο κρύο νερό. Ένα λίτρο διαλύματος νερού με ασκορβικό οξύ φτάνει για να επεξεργαστείτε περίπου 10 λίτρα κομμένα φρούτα.
Κόψτε τα ξεφλουδισμένα φρούτα κατευθείαν μέσα στο διάλυμα του ασκορβικού οξέος.
Εμποτίστε τα για 10 λεπτά και βγάλτε τα με ένα κουτάλι-σουρωτήρι, στραγγίστε τα καλά και αποξηράνετε τα.
Προ επεξεργασία με κιτρικό οξύ ή χυμό λεμονιού
Το κιτρικό οξύ ή ο χυμός λεμονιού μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την διατήρηση του χρώματος και για την καταστροφή των μικροβίων κατά την προ επεξεργασία.
Προ ετοιμάστε το διάλυμα του κιτρικού οξέος ανακατεύοντας 1 κουταλάκι τσαγιού (5 γραμμάρια) κιτρικό οξύ σε 1 λίτρο κρύο νερό. Για το διάλυμα λεμονιού αναμίξτε ίσες ποσότητες από χυμό λεμονιού με κρύο νερό, π.χ. 1 κούπα χυμό λεμονιού με 1 κούπα κρύου νερού.
Κόψτε τα ξεφλουδισμένα φρούτα κατευθείαν μέσα στο διάλυμα του κιτρικού οξέος ή το διάλυμα με το χυμό λεμονιού.
Εμποτίστε τα για 10 λεπτά και βγάλτε τα με ένα κουτάλι-σουρωτήρι, στραγγίστε τα καλά και αποξηράνετε τα.
Προ επεξεργασία με μεταμπισουλφιτ νατρίου
Οι ενώσεις του θείου και του θειώδες άλατος χρησιμοποιούνταν για αιώνες για να εμποδίσουν τον αποχρωματισμό και να μειώσουν το χάλασμα των τροφών κατά την διάρκεια της προετοιμασίας, ξήρανσης, αποθήκευσης και μεταφορά τους.
Όμως τα θειώδη μπορεί να ξεκινήσουν ασθματικές αντιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους , ειδικά σε αυτούς με άσμα. Σαν αποτέλεσμα η διεύθυνση τροφών και φαρμάκων Αμερικής FDA, έχει απαγορεύσει την χρήση των θειωδών αλάτων σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά που πουλιούνται ή σερβίρονται ακατέργαστα στους καταναλωτές.
Το μεταμπισουλφιτ νατρίου πωλείτε στα φαρμακεία ή στα μαγαζιά που ασχολούνται με την οινοποιία.
Προ ετοιμάστε το διάλυμα του μεταμπισουλφιτ ανακατεύοντας 1 κουτάλι σούπας (21 γραμμάρια) σε 1 λίτρο κρύο νερό.
Κόψτε τα ξεφλουδισμένα φρούτα κατευθείαν μέσα στο διάλυμα του μεταμπισουλφιτ .
Εμποτίστε τα για 10 λεπτά και βγάλτε τα με ένα κουτάλι-σουρωτήρι, στραγγίστε τα καλά και αποξηράνετε τα. Λόγου υγείας και ασφάλειας, μην χρησιμοποιείτε καμένο θείο για προεργασία φρούτων.
Διάσπαση της φλοίδας
Φρούτα όπως σταφύλια, δαμάσκηνα, κεράσια, σύκα, μούρα έχουν σκληρό δέρμα με μια επικάλυψη σαν κεριού. Για να επιτρέψετε την εσωτερική υγρασία να εξατμιστεί διασπάστε την επιφάνειά τους πριν ξεράνετε ολόκληρα τα φρούτα. Για την διάσπαση της φλοίδας τους βουτήξτε τα φρούτα για 30-60 δευτερόλεπτα σε βραστό νερό και μετά βουτήξτε τα γρήγορα σε πολύ κρύο νερό. Στεγνώστε τα καλά σε απορροφητικές πετσέτες πριν τα τοποθετήσετε στους δίσκους ξήρανσης.
Μέθοδοι ξήρανσης
Τοποθετήστε τα προ επεξεργασμένα φρούτα σας σε δίσκους ξήρανσης σε μονές στρώσεις, με το κοίλωμα τους προς τα επάνω. Ξηράνετε στους 60 βαθμούς Κελσίου σε φούρνο ή αποξηραντή. Η διάρκεια του χρόνου που χρειάζεται να αποξηραθούν τα φρούτα εξαρτάτε από το μέγεθος των κομματιών, την υγρασία και την ποσότητα της κυκλοφορίας του αέρα στο φούρνο ή αποξηραντή. Τα λεπτότερα και μικρότερα κομμάτια θα ξηραθούν πιο γρήγορα από τα μεγαλύτερα ή τα ολόκληρα φρούτα. Ακόμα τα φρούτα θα ξεραθούν γρηγορότερα σε επαγγελματικούς φούρνους ή αποξηραντές από ότι σε κλασικούς φούρνους. Στη θερμοκρασία των 60 βαθμών Κελσίου υπολογίστε περίπου 6 ώρες για λεπτά κομμάτια μήλου και 36 ώρες για ροδάκινα κομμένα στη μέση.
Αν είναι δυνατόν ανακατέψτε απαλά τα φρούτα και γυρίστε τα μεγάλα κομμάτια κάθε 3-4 ώρες κατά την διάρκεια της ξήρανσης. Τα φρούτα καψαλίζονται εύκολα κατά το τέλος της ξήρανσης. Για αυτό είναι καλύτερα να κλίσετε την θερμότητα όταν τα φρούτα είναι σχεδόν έτοιμα και να αφήσετε την πόρτα του φούρνου ανοιχτή για μια επιπλέον ώρα, πριν βγάλετε έξω τα φρούτα σας.
Δοκιμή για ξηρότητα
Ξηράνετε τα φρούτα αρκετά για να εμποδίσετε ανάπτυξη των μικροβίων και επακόλουθη αλλοίωση. Τα ξεραμένα φρούτα πρέπει να είναι σαν πετσί και ευλύγιστα. Για να δοκιμάσετε την ξηρότητα τοποθετήστε μερικά φρούτα σε θερμοκρασία δωματίου και αφήστε τα να κρυώσουν. Όταν τα φρούτα είναι ζεστά ακόμα είναι πιο υγρά και ευλύγιστα. Ζουλίξτε στην χούφτα σας μερικά φρούτα. Αν δεν μείνει υγρασία στο χέρι σας και τα κομμάτια σπάσουν και πεταχτούν από το χέρι σας όταν το ανοίξετε, τότε έχουν ξεραθεί.
Επεξεργασία ξήρανσης για αποθήκευση
Όταν η ξήρανση έχει τελειώσει, μερικά κομμάτια θα έχουν περισσότερη υγρασία εξαιτίας του μεγέθους και της θέσης τους στη διάρκεια της ξήρανσης.
Τοποθετήστε τα φρούτα σας σε μεγάλα πλαστικά ή γυάλινα δοχεία και γεμίστε τα χωρίς να τα συμπιέσετε μέχρι τα 2/3 του δοχείου. Μην τα κλείσετε ερμητικά αλλά καλύψτε τα ελαφρός με ένα ύφασμα και τοποθετήστε τα σε ένα ζεστό, ξηρό και καλά αεριζόμενο μέρος για 4-10 ημέρες. Ανακαινίστε τα δοχεία ή ανακατέψτε τα φρούτα καθημερινά. Αν εμφανιστούν σταγονίδια υγρασίας μέσα στα δοχεία, τοποθετήστε τα φρούτα στους δίσκους για επιπλέον ξήρανση και επαναλάβετε την διαδικασία.
Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται για να εξαλείψει ομοιόμορφα τυχόν υπολειμματική υγρασία και να μειώσει την πιθανότητα αλλοίωσης των φρούτων.
Συσκευασία και αποθήκευση
Ύστερα από την επεξεργασία ξήρανσης για αποθήκευση, συσκευάστε τα ξηραμένα φρούτα σας σε μικρές ποσότητες μέσα σε γυάλινα αποστειρωμένα δοχεία κατά προτίμηση σκουρόχρωμα. Διατηρήστε τα σε δροσερό, ξερό, σκοτεινό μέρος ή στο ψυγείο ή καταψύκτη σας. Τα καλά ξεραμένα και αποθηκευμένα φρούτα διατηρούνται καλά για 6-12 μήνες.
Πετάξτε τα τρόφιμα που έχουν άσχημη μυρωδιά ή σημάδια μούχλας.
Χρησιμοποιώντας ξηραμένα φρούτα
Για να μαγειρέψετε ξηραμένα φρούτα, σιγοβράστε τα καλύπτοντας με νερό μέχρι να γίνουν μαλακά, περίπου 15 λεπτά. Αν χρειαστεί, γλύκαντε τα στο τέλος του μαγειρέματος ή μόλις τα βγάλετε. Τα περισσότερα φρούτα δεν χρειάζονται επιπλέον γλύκανση. Αν επιθυμείτε προσθέστε λίγο αλάτι για να βγάλετε την φυσική γλυκάδα του φρούτου ή προσθέστε λίγο λεμόνι, πορτοκάλι ή χυμό γκρέιτ φρουτ πριν τα σερβίρετε. Αυτό δίνει στα φρούτα μια φρέσκια γεύση και προσθέτει βιταμίνη C.
Για να επαναφέρετε τα φρούτα στη φυσική τους κατάσταση για μαγείρεμα όπως τάρτες, βάλτε τα σε ένα δοχείο και σκεπάστε τα με βραστό νερό. Αφήστε τα να μουλιάσουν μέχρι να γίνουν τρυφερά και να απορροφηθεί το νερό (μία ώρα ή περισσότερο). Τα λεπτά κομμένα κομμάτια ίσως δεν χρειαστούν μούλιασμα πριν μαγειρευτούν. Η ανασύνθεση στα ξηραμένα φρούτα είναι άριστη σε δροσιστικά ποτά, ψωμιά, πίτες, πουτίγκες, φρουτοσαλάτες, χτυπημένο γάλα και μαγειρεμένα δημητριακά. Το νερό που θα περισσέψει από την ανασύνθεση των φρούτων σας μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μέρος νερού που απαιτεί η συνταγή σας για να του δώσει περισσότερη γεύση και άρωμα.
Βήματα για την ξήρανση φρούτων
Αχλάδια
Προετοιμασία: Επιλέξτε ώριμα αχλάδια, πλύνετε τα καλά και ξεφλουδίστε τα αν θέλετε. Κόψτε τα στη μέση κατά μήκος και αφαιρέστε το κουκούτσι τους.
Κόψτε τα σε φέτες 3-6 χιλιοστών ή σε 4-8 κομμάτια.
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα κιτρικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης με τη μεριά του κοιλώματος από επάνω.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν εύκαμπτα σαν δέρμα χωρίς ίχνος υγρασίας
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10 για λεπτές φέτες ή 24-36 για κομμένα κομμάτια.
Βερίκοκα
Προετοιμασία: Επιλέξτε εντελώς ώριμα βερίκοκα και πλύνετε τα καλά. Μη τα ξεφλουδίστε. Κόψτε τα στη μέση και αφαιρέστε το κουκούτσι τους.
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης με τη μεριά του κοιλώματος από επάνω.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν μαλακά και εύκαμπτα σαν δέρμα.
Όταν τα κόβετε δεν πρέπει να υπάρχει υγρασία στη μέση της τομής τους.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):24-36
Δαμάσκηνα
Προετοιμασία: Πλύνετε τα καλά και αφήστε τα ολόκληρα εάν είναι μικρά. Κόψτε τα μεγάλα στη μέση ή σε φέτες και αφαιρέστε το κουκούτσι τους. Εάν τα αφήσετε ολόκληρα σπάστε το δέρμα τους σε βραστό νερό 1-2 λεπτά. Εάν τα κόψετε στη μέση ή σε φέτες εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης με τη μεριά του κοιλώματος από επάνω.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν εύκαμπτα σαν δέρμα.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):10 για φέτες ή 24-36 για ολόκληρα ή κομμάτια κομμένα στη μέση.
Κεράσια
Προετοιμασία: Επιλέξτε εντελώς ώριμα φρούτα και πλύνετε τα καλά. Αφαιρέστε το στέλεχος και τα κουκούτσια. Βυθίστε ολόκληρα τα κεράσια σε βραστό νερό για 30 δευτερόλεπτα για να ανοίξει το δέρμα τους. Μπορείτε να τα εμβαπτίστε σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης. Ξηράνετε μέχρι να γίνουν σκληρά σαν δέρμα και ελαφρός κολλώδης.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):24-36
Μήλα
Προετοιμασία: Επιλέξτε ώριμα μήλα και πλύνετε τα καλά. Ξεφλουδίστε τα και αφαιρέστε τον πυρήνα τους. Κόψτε τα σε δαχτυλίδια ή κομμάτια 3-6 χιλιοστών.
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης με τη μεριά του κοιλώματος από επάνω.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν μαλακά και εύκαμπτα σαν δέρμα.
Όταν τα κόβετε δεν πρέπει να υπάρχει υγρασία στη μέση της τομής τους.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-24
Μούρα
Προετοιμασία: Επιλέξτε εντελώς ώριμα φρούτα και πλύνετε τα καλά. Αφήστε τα ολόκληρα ή κόψτε τα στη μέση. Για μούρα με σκληρή εξωτερική επιφάνεια βουτήξτε τα σε βραστό νερό για 30 δευτερόλεπτα για να σπάσει η πέτσα τους.
Για μούρα όπως οι φράουλες εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε δίσκους. Ξηράνετε μέχρι να γίνουν σκληρά και να κάνουν ξηρό ήχο όταν κουνάτε τους δίσκους
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):24-36
Μπανάνες
Επιλέξτε γινωμένες μπανάνες. Ξεφλουδίστε τες και κόψτε τες σε φέτες 3 χιλιοστών.
Εμβαπτίστε τες σε κιτρικό οξύ ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τες από το διάλυμα και στραγγίστε τες καλά. Τοποθετήστε τες σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν σκληρές σαν δέρμα.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Πεπόνια
Επιλέξτε ώριμα φρούτα που είναι βαριά για το μέγεθός τους. Αφαιρέστε την εξωτερική επιφάνεια τους και τις εσωτερικές ίνες και σπόρους. Κόψτε σε λεπτές φέτες 6-13 χιλιοστών.
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν εύκαμπτα σαν δέρμα χωρίς ίχνος υγρασίας.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Ροδάκινα και νεκταρίνια
Προετοιμασία: Επιλέξτε ώριμα ροδάκινα, πλύνετε τα καλά και ξεφλουδίστε τα. Κόψτε τα στη μέση ή στα τέσσερα και αφαιρέστε το κουκούτσι τους.
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα κιτρικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης με τη μεριά του κοιλώματος από επάνω.
Γυρίστε τα κομμάτια ανάποδα όταν ο χυμός που βγάζουν εξαφανιστεί.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-36
Σταφύλια και μαύρες σταφίδες
Επιλέξτε ποικιλίες χωρίς σπόρους. Πλύνετε και αφαιρέστε τις ρόγες από τα τσαμπιά.
Κόψτε τα μεγάλα στη μέση ή αφήστε τα ολόκληρα. Αν τα αφήσετε τε ολόκληρα σπάστε το δέρμα τους βουτώντας τα σε βραστό νερό για 30 δευτερόλεπτα. Εάν τα κόψετε στη μέση εμβαπτίστε σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντί μικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά.
Ξηράνετε μέχρι να γίνουν ευλύγιστα σαν δέρμα.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-24
Σύκα
Προετοιμασία: Επιλέξτε εντελώς ώριμα φρούτα και πλύνετε τα καλά ή σκουπίστε με πετσέτα. Ξεφλουδίστε τα εάν επιθυμείτε. Κόψτε τα μεγάλα σύκα στη μέση ή σε κομμάτια. Εάν αποξεραίνετε ολόκληρα σύκα, σπάστε το δέρμα τους βουτώντας τα σε βραστό νερό για 30 δευτερόλεπτα. Για μαζεμένα σύκα εμβαπτίστε σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντί μικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης. Ξηράνετε μέχρι να γίνουν ευλύγιστα σαν δέρμα.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-24
Φλοίδες εσπεριδοειδών
Επιλέξτε λεπτόφλουδα πορτοκάλια που δεν έχουν καμία αλλοίωση στη φλούδα τους.
Τρίψτε καλά τα πορτοκάλια με ένα τρίφτη κάτω από κρύο τρεχούμενο νερό.
Ελαφρώς ξεφλουδίστε την φλοίδα τους σε φλοίδες 2-3 χιλιοστών
Εμβαπτίστε τα σε διάλυμα ασκορβικού οξέως ή άλλο αντιμικροβιακό διάλυμα για 10 λεπτά. Βγάλτε τα από το διάλυμα και στραγγίστε τα καλά. Τοποθετήστε τα σε μονά στρώματα σε δίσκους ξήρανσης. Ξεράνετέ τα μέχρι να γίνουν τραγανά.
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):8-12
πηγή: http://www.ext.colostate.edu/pubs/foodnut/09309.html
